Khi bạn muốn đầu tư cổ phiếu, điều đầu tiên bạn quan tâm chính là cổ tức. Hiểu nôm na thì cổ tức chính là số tiền mà công ty sẽ trả cho cổ đông, đồng thời nó cũng là dấu hiệu quan trọng để bạn đánh giá được tình hình kinh doanh của một doanh nghiệp. Trước khi đầu tư, bạn nên biết được cổ tức là gì, các hình thức chi trả cổ tức cũng như cách tính cổ tức và tất tần tật những điều liên quan đến cổ tức.
Contents
Cổ tức là gì?
Cổ tức là một phần lợi nhuận sau thế được chia cho các cổ đông của công ty. Cổ tức có thể được trả bằng tiền hoặc bằng cổ phiếu.
Cổ tức là phương thức quan trọng nhất để phân phối và thực hiện nhiệm vụ tạo ra lợi nhuận cho chủ sở hữu hay cổ đông của nó. Khi công ty có lợi nhuận, một phần lợi nhuận sẽ được tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh, còn một phần lợi nhuận sẽ được chi trả cổ tức.
Các hình thức chi trả cổ tức
Chi trả cổ tức có 2 hình thức cơ bản là chi trả bằng tiền và chi trả bằng cổ phiếu. Ngoài ra, còn có thể mua cổ phiếu ưu đãi.
– Trả cổ tức bằng tiền sẽ làm giảm lượng tiền của doanh nghiệp trong việc kinh doanh, nhưng suy cho cùng thì đó mới là mục đích chính của kinh doanh. Đối với việc trả cổ tức bằng tiền, dòng tiền từ lợi nhuận sau thuế sẽ đi ra khỏi doanh nghiệp. Cụ thể là được chi trả vào tài khoản của từng cổ đông.
– Trả cổ tức bằng cổ phiếu: Công ty sẽ phát hành thêm cổ phiếu để trả cho cổ đông, thay vì tiền mặt nhằm giữ lại tiền cho hoạt động kinh doanh của mình. Đối với việc trả cổ tức bằng cổ phiếu, dòng tiền về cơ bản vẫn ở trong doanh nghiệp. Chỉ có sự thay đổi từ khoản mục Lợi nhuận sau thuế (chưa phân phối) chuyển sang khoản mục Vốn góp của chủ sở hữu.
Thuế cổ tức chứng khoán: Khi nhận cổ tức bằng tiền mặt, bạn sẽ bị đánh thuế 5%, điều đó có nghĩa nếu công ty trả cổ tức 2.000 đồng/cổ phiếu, bạn chỉ thực nhận 1.900 đồng.
Cách tính cổ tức
Bản chất công thức điều chỉnh giá khi chia cổ tức được thực hiện theo Định luật bảo toàn vốn hóa và dòng tiền. Hiểu một cách đơn giản là ở góc độ toán học thì việc chia cũng như không chia. Khi đó, tổng vốn hóa và tiền trước – sau ngày giao dịch không hưởng quyền là bằng nhau.
Công thức chung để định giá cổ tức trong các trường hợp trả cổ tức bằng tiền, bằng cổ phiếu, phát hành thêm cổ phiếu, chia tách cổ phiếu là:
Trong đó:
- P: Giá hiện tại
- P_dc: Giá điều chỉnh
- P_ph: Giá cổ phiếu phát hành thêm
- m: Tỷ lệ cổ phiếu phát hành thêm
- n: Tỷ lệ trả cổ tức bằng cổ phiếu (hoặc cổ phiếu thưởng)
- D: cổ tức bằng tiền mặt
Ví dụ:
Giả sử cổ phiếu XYZ có giá đóng cửa ngày 7/1/2018 là 30.000 đ/cổ phiếu. Ngày 8/1/2018 là ngày GDKHQ của cổ phiếu XYZ với các quyền sau:
– Cổ tức bằng tiền tỷ lệ 15%/mệnh giá: tương đương 1.500đ/cổ phiếu
– Cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 100:10 (hay 10%)
Phát hành thêm cổ phiếu với tỷ lệ 100:20 với mức giá 20.000đ/cổ phiếu
Khi đó, giá tham chiếu của cổ phiếu XYZ tại ngày 8/1/2018 sẽ được tính như sau:
Giá điều chỉnh là 25.000 đ/cổ phiếu.
Tỷ lệ chi trả cổ tức là gì? Tỷ suất cổ tức là gì?
1. Tỷ lệ chi trả cổ tức
Tỷ lệ chi trả cổ tức là tỷ lệ phần trăm (%) giữa Cổ tức bằng tiền chia cho Lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp (hay Cổ tức chi trả cho 1 cổ phiếu thường/EPS).
Công thức tính tỷ lệ chi trả cổ tức:
2. Tỷ suất cổ tức (Dividend yield)
Tỷ suất cổ tức là tỷ suất sinh lợi mà bạn có thể nhận được từ cổ tức nếu mua cổ phiếu ở mức giá hiện tại.
Công thức tính tỷ suất cổ tức như sau:
Ví dụ:
Cổ phiếu FPT dự kiến trả cổ tức trong năm 2019 tổng cộng là 35%, tương ứng 3.500đ/cổ phiếu.
Giá đóng cửa của FPT tại ngày 19/11/2018 là 43.000đ/cổ phiếu.
Khi đó: Dividend yield = 3.500/43.000 = 8.1%
Ngày giao dịch cuối cùng là ngày gì? Ngày giao dịch không hưởng quyền là ngày gì?
Ngày giao dịch không hưởng quyền (Ngày GDKHQ) là ngày giao dịch mà nhà đầu tư mua chứng khoán sẽ không được hưởng các quyền lợi của cổ đông như quyền nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu phát hành thêm, quyền tham dự ĐHCĐ…
Ngày đăng ký cuối cùng (Ngày ĐKCC) là ngày chốt danh sách khách hàng sở hữu chứng khoán, và là ngày tổ chức phát hành lập danh sách người sở hữu chứng khoán với mục đích để thực hiện các quyền cho cổ đông.
Trong ngày chốt danh sách, nếu nhà đầu tư có tên trong danh sách người sở hữu chứng khoán sẽ được nhận các quyền của mình như là quyền nhận cổ tức, quyền mua cổ phiếu phát hành thêm,…
Theo như quy định, đối với các giao dịch bình thường thì thời hạn thanh toán là T+2, có nghĩa là thời hạn thanh toán là 2 ngày làm việc (trừ thứ Bảy, Chủ nhật và ngày nghỉ lễ). Cụ thể là thời gian từ ngày giao dịch (mua/bán) đến ngày nhận được chứng khoán hoặc tiền là 2 ngày (ngày giao dịch tính là ngày T+0). Thế nên những nhà đầu tư mua cổ phiếu ngày làm việc liền trước ngày đăng ký cuối cùng sẽ không có tên trong cổ đông. Vì giao dịch này chưa được thanh toán nên các nhà đầu tư không được hưởng quyền.
Ví dụ: Ngày 10/1, Hòa Phát (mã: HPG) công bố tạm ứng cổ tức với tỷ lệ 25%/mệnh giá ( mệnh giá ở đây là 10.000 VND, tương đương với 2.500 đồng/CP). Ngày giao dịch không hưởng quyền là ngày 18/1 (thứ 6) và ngày đăng ký cuối cùng là ngày 21/1 (thứ Hai). Như vậy, vào ngày 21/1, tất cả các cổ đông có tên trong sổ đăng ký cổ đông của Hòa Phát sẽ được quyền nhận cổ tức như trên. Vì áp dụng thời gian thanh toán theo quy định T+2 (không tính thứ Bảy, Chủ Nhật), ngày giao dịch không hưởng cổ tức là 18/1 nên nhà đầu tư nào mua cổ phiếu từ ngày 18/1 trở đi sẽ không được quyền hưởng cổ tức lần này.
Tại sao giá cổ phiếu bị điều chỉnh giảm trong ngày giao dịch không hưởng quyền?
Trong ngày GDKHQ, bạn sẽ thấy giá cổ phiếu bị điều chỉnh giảm rất lớn tương ứng với tỉ lệ cổ tức được trả. Câu hỏi đặt ra ở đây là “Tại sao phải điều chỉnh giá cổ phiếu trong ngày GDKHQ?”
Để trả lời cho câu hỏi này, chúng ta hãy xét các trường hợp sau đây:
Trường hợp trả cổ tức bằng tiền mặt
Giả sử cổ phiếu A có giá 20.000đ/cổ phiếu, số lượng cổ phiếu lưu hành 1.000.000 cổ phiếu. Tỷ lệ trả cổ tức 10%/mệnh giá, tương ứng 1.000đ/cổ phiếu.
Cổ phiếu A có vốn hóa 20 tỷ VNĐ. Tại ngày GDKHQ, nếu giá cổ phiếu vẫn là 20.000đ thì vốn hóa cổ phiếu A không đổi, vẫn là 20 tỷ VNĐ.
Trong khi đó, giá trị sổ sách (book value) của công ty lại bị giảm 1.000đ/cổ phiếu do trả cổ tức.
Như chúng tôi đã nói ở phần các hình thức chi trả cổ tức, khi trả cổ tức bằng tiền các doanh nghiệp sẽ sử dụng lợi nhuận chưa phân phối để trả cổ tức. Thế nên, một phần vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ bị giảm đi và làm giảm giá trị sổ sách. Điều này đồng nghĩa với việc nếu vốn hóa cổ phiếu không giảm tương ứng theo giá trị sổ sách thì sẽ rất vô lý.
Trường hợp trả cổ tức bằng cổ phiếu
Tương tự như ví dụ trên nhưng tỷ lệ trả cổ tức là 1:1. Nghĩa là với mỗi cổ phiếu đang nắm giữ, nhà đầu tư sẽ được nhận thêm 1 cổ phiếu cổ tức. Trong trường hợp này giá trị sổ sách sẽ không thay đổi.
Tuy nhiên, nếu giá cổ phiếu không điều chỉnh giảm thì vốn hóa của cổ phiếu A sẽ tăng gấp đôi, vì:
– Giá cổ phiếu vẫn là 20.000đ
– Số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên thành 2.000.000 cổ phiếu
Vì sự chênh lệch vô lý, đột ngột tại ngày giao dịch không hưởng quyền giữa vốn hóa thị trường và giá trị sổ sách nên cần phải điều chỉnh giá cổ phiếu tương ứng.
Hai trường hợp trên đây đã giải thích cho câu hỏi “Tại sao giá cổ phiếu bị điều chỉnh giảm trong ngày giao dịch không hưởng quyền?” mà chúng ta đặt ra.
Hầu hết các nhà đầu tư đều thích được nhận cổ tức bằng tiền mặt vì cái gì chắc ăn thì sẽ tốt hơn. Việc công ty trả cổ tức bằng tiền mặt sẽ thể hiện cho cổ đông rằng công ty đang hoạt động kinh doanh có lợi nhuận. Đương nhiên đây có vẻ là một dấu hiệu tốt.
Tuy nhiên, một số trường hợp doanh nghiệp trả cổ tức bằng tiền mặt không phải là dấu hiệu tốt vì có thể là do danh nghiệp vay nợ để trả cổ tức hoặc không còn tiềm năng tăng trường. Thế nên, khi đầu tư cổ phiếu thì bạn phải nên hiểu rõ bản chất trong việc trả cổ tức của công ty.
Xem thêm >> Chứng khoán là gì? Cách chơi chứng khoán để có lợi nhuận
Trên đây là những thông tin tổng hợp về cổ tức là gì và cách tính cổ tức cũng như những điều cần lưu ý trong việc đầu tư cổ phiếu mà bạn nên nhớ. Trước khi quyết định đầu tư vào một lĩnh vực nào đó, bạn nên tìm hiểu thật kỹ về cách thức cũng như bản chất của nó để tránh trường hợp đầu tư sai lầm, thua lỗ.